Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι μπορείτε να δείτε ενημερώσεις που αφορούν όλα τα θέματα ψυχικής υγείας στο νέο μας δικτυακό τόπο skapinakis.stress.gr
Επισκεφθείτε το νέο μας δικτυακό τόπο
Μελέτη από την ερευνητική μας ομάδα για την αντιμετώπιση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής
Στην εικόνα μπορείτε να δείτε όλες τις διαθέσιμες θεραπείες για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, ενός σοβαρού αλλά δυνητικά θεραπεύσιμου νοσήματος που απασχολεί το 1,5% του πληθυσμού. Σε μελέτη που είχα την τιμή να οργανώσω και να συντονίσω, με τη συνεργασία ενός επιτελείου παγκόσμιων ειδικών στην αντιμετώπιση της ιδεοψυχαναγκαστικής (όπως του Paul Salkovskis που θεμελίωσε το γνωσιακό – συμπεριφορικό μοντέλο της ασθένειας και της Naomi Fineberg, expert στη φαρμακολογία της ιδεοψυχαναγκαστικής) και στην ερευνητική μεθοδολογία, αξιολογήσαμε πάνω από 50 μελέτες υψηλής ποιότητας στις οποίες συμμετείχαν γύρω στους 7000 ασθενείς παγκοσμίως. Τα αποτελέσματα της μελέτης (που δημοσιεύονται στο έγκριτο περιοδικό Lancet Psychiatry – http://bit.ly/1XtZQjF) πιστεύω ότι θα βοηθήσουν τους ειδικούς σε όλον τον κόσμο να φροντίσουν με καλύτερο και πιο αποτελεσματικό τρόπο τους πάσχοντες από αυτή την ασθένεια, οι οποίοι δυστυχώς δεν απολαμβάνουν πάντα την καλύτερη δυνατή περίθαλψη. Όλο το άρθρο στο σύνδεσμο πιο πάνω, ενώ ένα λεπτομερές report 400 σελίδων (που δημοσιεύεται στο Health Technology Assessment, περιοδικό που εκδίδει το Εθνικό Ινστιτούτο για την Έρευνα της Μ. Βρετανίας) στα σύνδεσμο πιο κάτω: http://bit.ly/1XtZQjF
Ψυχιατρικές διαταραχές: ένα «κρυφό» πρόβλημα δημόσιας υγείας
Στο χθεσινό μου άρθρο στο «ΒΗΜΑ της Κυριακής» προσπαθώ να υποστηρίξω ότι τα προβλήματα της ψυχικής υγείας είναι τόσο σημαντικά όσο και οι καρδιοπάθειες ή ο διαβήτης, αλλά παραμένουν κρυφά και χωρίς επαρκή χρηματοδότηση από το σύστημα (εις βάρος των ασθενών που νοσούν και των οικογενειών τους). Από την άλλη, οι θεραπευτικές μας παρεμβάσεις έχουν το ίδιο ή και καλύτερο αποτέλεσμα με άλλους τομείς της ιατρικής, ιδιαίτερα συγκρινόμενες με τα γνωστά χρόνια νοσήματα που μαστίζουν τον πληθυσμό (όπως οι καρδιοπάθειες και ο διαβήτης).
Όλο το άρθρο στο σύνδεσμο:
http://www.tovima.gr/health-fitness/article/?aid=761544
Η Νευροβιολογία της Διπολικής Διαταραχής και ο ρόλος των φαρμάκων
Παλαιότερα οι ερευνητές του κεντρικού νευρικού συστήματος και του εγκεφάλου έδιναν πολύ μεγαλύτερη σημασία στους νευρώνες, δηλαδή στα βασικά νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου, και λιγότερη στα ενδιάμεσα κύτταρα της γλοίας που υποστηρίζουν τα νευρικά κύτταρα στις λειτουργίες τους. Την τελευταία δεκαετία ωστόσο έχει φανεί ο σημαντικός ρόλος που παίζουν τα τελευταία στην αιτιολογία των ψυχικών διαταραχών. Στο ωραίο γράφημα που παρουσιάζεται πιο κάτω μπορούμε να δούμε τις μεταβολές που υφίστανται τα κύτταρα της γλοίας στην περίπτωση της διπολικής διαταραχής: το κύτταρο της μικρογλοίας (μωβ στην εικόνα) είναι υπεύθυνο για την ανοσολογική προστασία του εγκεφάλου και έχει παθολογικά ενεργοποιηθεί (πιθανότατα λόγω αδιευκρίνιστων ανοσολογικών μηχανισμών) με αποτέλεσμα να εκκρίνει ουσίες που διεγείρουν τα πράσινα αστροκύτταρα. Τα τελευταία διεγείρουν με τη σειρά τους το νευρώνα με αποτέλεσμα ο νευρώνας να βομβαρδίζεται κυριολεκτικά με γλουταμικό και να απειλείται με καταστροφή (αυτή η τοξικότητα που οφείλεται στην υπερβολική διέγερση με γλουταμικό ονομάζεται διεγερσιτοξικότητα – excitotoxicity). Οι θεραπείες που χορηγούμε στη διπολική στοχεύουν τη μείωση της κυτταρικής διέγερσης και στην ευόδωση των ανασταλτικών μηχανισμών που διαθέτει ο εγκέφαλος (όπως π.χ. το σύστημα του GABA). Για το λόγο άλλωστε αυτό πιστεύουμε ότι αυτές οι θεραπείες (σταθεροποιητικά της διάθεσης όπως τα άλατα λιθίου και το βαλπροϊκό) έχουν νευροπροστατευτική δράση και μειώνουν μακροπρόθεσμα την πιθανότητα υποτροπών και τις επιπλοκές της νόσου.
Νέα μελέτη για το ρόλο της φλεγμονής στην Σχιζοφρένεια
Νέα μελέτη από το Imperial College στη Μ. Βρετανία δείχνει ότι στον εγκέφαλο ασθενών με σχιζοφρένεια υπάρχει αυξημένη φλεγμονώδης δραστηριότητα, όπως φαίνεται από την αύξηση των ειδικών μικρογλοιακών κυττάρων που είναι εξειδικευμένα ανοσοκύτταρα και βρίσκονται στην πρώτη γραμμή άμυνας του εγκεφάλου. Η φλεγμονώδης αυτή αντίδραση σχετίζεται με την βαρύτητα των συμπτωμάτων και είναι εμφανής (αν και σε μικρότερο βαθμό) και σε άτομα που έχουν υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης σχιζοφρένειας, αλλά δεν την έχουν εκδηλώσει ακόμη πλήρως. Στη φωτογραφία είναι εμφανής η διαφορά (πάνω ο υγιής, στη μέση ο υψηλού κινδύνου, κάτω ο ασθενής). Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές: «Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η φλεγμονή μπορεί να παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην αιτιολογία της σχιζοφρένειας και άλλων ψυχωτικών διαταραχών. Το επόμενο βήμα θα μπορούσε να είναι η δοκιμή φαρμάκων με αντιφλεγμονώδη δράση που θα στοχεύουν στην καταπολέμηση αυτών των μηχανισμών. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες θεραπείες ή και σε πρόληψη»
Περισσότερα στο σύνδεσμο: http://www.sciencedaily.com/releases/2015/…/151016084936.htm
Έκδοση Βιβλίου θεραπευτικών οδηγιών για τις σημαντικότερες ψυχιατρικές διαταραχές
Η έκδοση θεραπευτικών κατευθυντήριων οδηγιών για τις σημαντικότερες ψυχιατρικές διαταραχές (σε επιμέλεια Βενετσάνου Μαυρέα και Πέτρο Σκαπινάκη από το Παν/μιο Ιωαννίνων) ελπίζω να αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα για τη βελτίωση της έκβασης αυτών των ασθενειών στην χώρα μας. Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν πολλοί, οι κατευθυντήριες οδηγίες σκοπεύουν περισσότερο στην καλύτερη φροντίδα των ασθενών παρά στην εξοικονόμηση πόρων. Στους εξαίρετους συναδέλφους που συνεργάστηκαν σε αυτή την έκδοση οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ: Αντώνης Πολίτης Γιάννης Ζέρβας, Ρωσσέτος Γουρνέλης και Γιαννης Μιχόπουλος από το ΕΚΠΑ, Κώστας Φουντουλάκης, Πέτρος Φωτιάδης και Μυρτώ Σαμαρά από το ΑΠΘ, και Πέτρος Πετρίκης, Στέφανος Μπέλλος, από το Παν/μιο Ιωαννίνων.
Όλη η έκδοση διατίθεται ηλεκτρονικά στο σύνδεσμο
http://bit.ly/1G3PZdy
Διαβάστε μας στο FACEBOOK
Στη σελίδα μας στο facebook μπορείτε να βλέπετε άρθρα, σχόλια και επισημάνσεις που αφορούν όλες τις ψυχικές διαταραχές. Κάντε like και μείνετε ενημερωμένοι
Βιβλίο: Σύνδρομο Αγοραφοβίας – Κωστή Παπαγιώργη
Πέθανε δυστυχώς χθες ο γνωστός δοκιμιογράφος και συγγραφέας Κωστής Παπαγιώργης σε ηλικία 67 ετών. Ένα από τα βιβλία του που είχα χαρεί ιδιαίτερα ήταν το σύνδρομο αγοραφοβίας (Κάντε κλικ στην φωτογραφία πιο πάνω για να διαβάσετε την πρώτη σελίδα, στην οποία περιγράφει γλαφυρά μια κρίση πανικού). Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι υπάρχει καλύτερη λογοτεχνική μεταφορά ψυχιατρικού συνδρόμου στην παγκόσμια βιβλιογραφία. Με χιούμορ και αυτοσαρκασμό ο Παπαγιώργης κατορθώνει να αποδώσει τον πόνο αλλά και την ελπίδα αυτού του δύσκολου προβλήματος. Ένα μικρό απόσπασμα στην φωτογραφία. Συστήνεται ανεπιφύλακτα σε πάσχοντες και μη.
Το Νευρωνικό δίκτυο του Άγχους
Ένα μεγάλο επίτευγμα το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη αντιμετώπιση των διαταραχών άγχους ανακοίνωσαν ειδικοί του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (Caltech) με άρθρο τους που δημοσιεύθηκε στο έγκυρο περιοδικό Cell. Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι το «κέντρο του άγχους» στον εγκέφαλο είναι ο πυρήνας της αμυγδαλής, μια περιοχή που είναι γνωστό ότι παίζει ρόλο στον φόβο. Ωστόσο υπήρχαν ενδείξεις ότι μια διαφορετική περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται πλάγιο διάφραγμα (Lateral Septum – LS) πιθανότατα εμπλέκεται στον τρόπο με τον οποίον ο εγκέφαλος επεξεργάζεται το άγχος. Με χρήση εξαιρετικά εξελιγμένων «οπτογενετικών» μοντέλων σε πειραματόζωα, οι επιστήμονες μπόρεσαν να ανακαλύψουν ένα νευρωνικό δίκτυο το οποίο συνδέει την περιοχήτου πλαγίου διαφράγματος (LS) με άλλες δομές του εγκεφάλου με τρόπο ο οποίος επιδρά άμεσα στο άγχος.
«Η μελέτη μας έδειξε ένα νέο νευρωνικό δίκτυο το οποίο έχει αιτιώδη ρόλο στην εμφάνιση καταστάσεων άγχους» ανέφερε ο επικεφαλής της μελέτηςDavid Anderson και προσέθεσε: «Ένας από τους λόγους που δεν έχουμε στα χέρια μας πιο στοχευμένα και αποτελεσματικά φάρμακα για το άγχος είναι επειδή δεν γνωρίζουμε πώς ακριβώς ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τέτοιες καταστάσεις. Η μελέτη μας ανοίγει νέους δρόμους στη μελέτη των δικτύων του εγκεφάλου που ελέγχουν το άγχος».
Το νευρωνικό αυτό δίκτυο περιέχει ειδικούς υποδοχείς (CRFr2+) στους οποίους συνδέεται ο παράγοντας έκλυσης κορτικοτροπίνης (CRF), μια ορμόνη που ξέρουμε από παλιότερα ότι σχετίζεται τόσο με τις αγχώδεις διαταραχές όσο και με την κατάθλιψη. Μάλιστα ένας Έλληνας επιστήμονας, ο Καθηγητής της Ιατρικής Αθηνών Γ. Χρούσος, έχει συμβάλλει ιδιαίτερα στην αποσαφήνιση του ρόλου αυτής της ορμόνη στο stress. Στην εικόνα φαίνεται το νευρωνικό δίκτυο το οποίο, σύμφωνα με ειδικούς από το Caltech, παίζει ρόλο στην εμφάνιση άγχους. Το πλάγιο διάφραγμα είναι σημειωμένο ως LS και ελέγχει την όλη διαδικασία. Το σημαντικό στη μελέτη ήταν ότι παροδική ενεργοποίηση των συγκεκριμένων νευρώνων μπορούσε να οδηγήσει σε παρατεταμένη και επίμονη αγχώδη αντίδραση. Το γεγονός αυτό μαρτυρά ότι ακόμη και όταν οι νευρώνες σταματούν να είναι ενεργοποιημένοι η κατάσταση άγχους μπορεί να συνεχίζεται. Η νέα γνώση αναμένεται να οδηγήσει σε καινούργιες θεραπείες για το άγχος καθώς υπάρχουν ανταγωνιστές του παράγοντα έκλυσης κορτικοτροπίνης που θα μπορούσαν να δοκιμαστούν. «Βρισκόμαστε πιθανότατα μια δεκαετία μακριά από το να μεταφραστεί αυτή η βασική έρευνα σε οποιουδήποτε είδους θεραπεία για τον άνθρωπο, ωστόσο ελπίζουμε ότι οι πληροφορίες που μας παρέχει η νέα μελέτη θα οδηγήσουν την ιατρική σε ανάπτυξη καλύτερων θεραπειών για τις ψυχικές διαταραχές» σημείωσε ο ερευνητής.
Το άγνωστο αγχολυτικό – αντικαταθλιπτικό
Πολυάριθμες μελέτες, τόσο από την Ελλάδα όσο και από τον διεθνή χώρο, έχουν δείξει ισχυρή συσχέτιση των κοινών ψυχικών διαταραχών (άγχους – κατάθλιψης) και της πιθανότητας κάποιος να καπνίζει. Τα ποσοστά καπνίσματος σε ανθρώπους με άγχος – κατάθλιψη είναι από διπλάσια έως τριπλάσια συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό. Υπάρχει διχογνωμία μεταξύ των επιστημόνων εάν η σχέση αυτή είναι αιτιολογική και ποια ακριβώς είναι η κατεύθυνση της αιτιότητας. Η μία ερμηνεία είναι το κάπνισμα να αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης μιας διαταραχής άγχους ή κατάθλιψης. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η νικοτίνη είναι ουσία ψυχοτρόπος που επηρεάζει τον εγκέφαλο, ενώ το ίδιο μπορεί να ισχύει και για άλλα παράγωγα του καπνίσματος. Η εναλλακτική ερμηνεία είναι ότι οι άνθρωποι με προβλήματα άγχους ή κατάθλιψης οδηγούνται πιο συχνά στο κάπνισμα ή δυσκολεύονται να το διακόψουν, εφόσον το αρχίσουν. Ανεξάρτητα από την επιστημονική άποψη, στο ευρύ κοινό είναι νομίζω διάχυτη η άποψη (τουλάχιστο μεταξύ των καπνιστών) ότι το τσιγάρο λειτουργεί μέσα τους «αγχολυτικά». Ένας από τους λόγους που δίνουν οι άνθρωποι με διαταραχές άγχους και κατάθλιψης, όταν οι γιατροί τους προτρέπουν να διακόψουν το κάπνισμα για λόγους υγείας είναι συνήθως ο εξής: «είμαι σε αυτή την κατάσταση, εάν κόψω και το τσιγάρο, που είναι μια απόλαυση στην ζωή μου, ποιος ξέρει τι θα γίνει;»
Δύο νέες μελέτες (η μία εξ’ αυτών πρόκειται για συστηματική ανασκόπηση προηγούμενων μελετών πάνω στο θέμα, η άλλη πρόκειται για καινούρια πρωτότυπη μελέτη) προσπάθησαν να απαντήσουν σε αυτό ακριβώς το ερώτημα: τι συμβαίνει εάν οι άνθρωποι με κοινά ψυχολογικά προβλήματα άγχους και κατάθλιψης, αποφασίσουν να κόψουν το τσιγάρο; Τα συμπτώματά τους επιδεινώνονται ή βελτιώνονται;
Στην πρώτη μελέτη (συστηματική ανασκόπηση) οι ερευνητές ανέλυσαν τα αποτελέσματα 26 προηγούμενων μελετών και διαπίστωσαν ότι η διακοπή του καπνίσματος οδηγεί σε σημαντική βελτίωση της ψυχικής υγείας, το μέγεθος της οποίας είναι όσο περίπου και ενός καλού αντικαταθλιπτικού! Το σημαντικό στοιχείο ήταν ότι αυτή η βελτίωση παρατηρήθηκε τόσο σε εκείνους που ήταν «υγιείς» στην αρχή όσο και σε εκείνους που έπασχαν από ένα ψυχικό νόσημα. Στην δεύτερη (πρωτότυπη) μελέτη οι ερευνητές παρακολούθησαν για αρκετά χρόνια 5000 περίπου καπνιστές. Αυτοί που κατά την διάρκεια της παρακολούθησης έκοψαν το κάπνισμα είχαν σημαντικά οφέλη στην κατάσταση της ψυχικής τους υγείας, ιδιαίτερα εάν στην αρχή έπασχαν από σχετικά προβλήματα.
Το συμπέρασμα και των δυο μελετών είναι ότι σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει κάποιος που καπνίζει και ταυτόχρονα πάσχει από κάποιο πρόβλημα άγχους ή κατάθλιψης να φοβάται να διακόψει το κάπνισμα με την δικαιολογία ότι αυτό «βοηθάει» το υποκείμενο πρόβλημά του. Το κάπνισμα προκαλεί άγχος και δεν είναι καθόλου αγχολυτικό. Η διακοπή επιφέρει σημαντικά οφέλη τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική υγεία, ενώ συμβάλλει επίσης και στην ανύψωση της αυτοεκτίμησης και της αίσθησης της αυτο-αποτελεσματικότητας. Δοκιμάστε το.
Stress.gr - Πέτρος Σκαπινάκης 